Làm mát xe máy là một hệ thống ảnh hưởng nhiều nhất đến khả năng vận hành của xe máy. Tuy nhiên, hệ thống làm mát xe máy được phân ra nhiều loại như làm mát bằng gió, làm mát bằng nhớt, làm mát bằng nước và làm mát bằng kết hợp gió – nước.
Nhiệm vụ của hệ thống làm mát động cơ xe máy:
Khi động cơ làm việc các chi tiết máy, nhất là các chi tiết có tiếp xúc với khí cháy chịu ảnh hưởng của nguồn nhiệt ma sát do pít-tông chuyển động trong thành xy-lanh và nguồn nhiệt do khí cháy sinh ra dẫn đến các tác hại như:
+ Giảm sức bền các chi tiết.
+ Bó kẹt pít-tông trong xy-lanh.
+ Dễ gây kích nổ trong động cơ xăng.
1. Làm mát bằng gió (không khí)
Kiểu làm mát này được tăng cường nhờ những cánh tản nhiệt trên thân động cơ và thiết kế khí động học của yếm xe. Khi động cơ vận hành, cánh tản nhiệt tỏa nhiệt rất nóng sẽ được không khí làm mát. Không khí lưu thông càng nhanh thì cánh tản nhiệt càng mau nguội, vì vậy một số động cơ có thêm quạt gió. Hoạt động của phương pháp làm mát bằng gió dựa vào nguyên tắc tản nhiệt. Do đó có thể nâng cao hiệu quả làm mát bằng các biện pháp sau tăng diện tích tản nhiệt bằng cánh tản nhiệt , dùng kim loại dẫn nhiệt tốt như nhôm và hợp kim nhôm làm quy lát, xy-lanh, tạo điều kiện cho không khí lưu thông nhanh và tiêp xúc nhiều với mặt làm mát bằng cách đặt động cơ trên xe máy, có lá chắn hướng luồng gió khi chạy,…
Đây là cách làm mát lâu đời nhất, chiếm ít diện tích, vị trí đặt thông thoáng nên làm mát bằng gió được áp dụng hầu hết trên các động cơ của xe máy. Ngoài ra cần giữ sạch mặt tản nhiệt để tăng khả năng bức xạ nhiệt.
2. Làm mát bằng nhớt
Hệ thống bôi trơn sẽ kiêm nhiệm 1 phần nào chức năng làm. Nhiệt dung của nhớt thì cao, nhưng bù lại lưu lượng bị giới hạn nên hiệu quả làm mát cũng bị hạn chế. Tuy nhiên, việc giảm nhiệt cho dầu nhớt là rất hữu ích vì sẽ nâng cao hiệu năng của dầu nhớt, động cơ họat động tin cậy và ổn định hơn.
Vì tồn tại két nhớt nên ít nhiều áp lực nhớt bị giảm khi tới các cơ phận, và việc bẩn nghẹt két nhớt có thể dẫn tới các hệ lụy cực kỳ tai hại nếu sử dụng bảo dưỡng không đúng cách. Ở các xe môtô trang bị hệ thống làm mát này, các cánh tản nhiệt vẫn được làm lớn như loại làm mát gió, nhưng có 1 két nhớt nhỏ thường nằm dưới cổ lái, tăng thêm vẻ hiện đại và bắt mắt cho xe.
Hệ thống này chỉ thích hợp cho các lọai xe có dáng dấp hiện đại, cụ thể là các loại xe dòng Naked bike hay Sport bike cỡ nhỏ.
3. Làm mát bằng nuớc
Hệ thống làm mát bằng nước được cho là hoàn chỉnh nhất cho tới bây giờ của tất cả các lọai động cơ đốt trong. Khi động cơ vận hành, nước làm mát được bơm qua vỏ động cơ và đưa ra két nước để tỏa nhiệt ra môi trường.
Két nước được làm mát bằng không khí lưu thông tự nhiên hoặc bằng quạt gió. Phương pháp làm mát được dùng trong công suất lớn và cần tốc độ nhanh như xe đua. Động cơ được trang bị hệ thống này tuy có phức tạp và “khó chịu” hơn khi bảo trì bảo dưỡng nhưng họat động ổn định và tin cậy hơn hẳn, nhiệt độ vận hành luôn đạt mức tốt ưu để cho hiệu suất cao nhất.
4. Làm mát kết hợp gió-nước
Một số nhà sản xuất đã khéo léo kết hợp giữa hệ thống làm mát bằng gió tự nhiên và bằng nước. Đây có thể nói là 1 phương án cực kỳ hợp lý vì vừa bảo đảm thẩm mỹ, vừa làm giản tiện hệ thống làm mát bằng nước, lại cân bằng được nhiệt độ giữa các xy-lanh, đặc biệt là khi ứng dụng cho dòng Cruiser máy V cổ điển rất thích hợp cho điều kiện lái xe ở vận tốc thấp và khí hậu nhiệt đới.
Cách bảo dưỡng hệ thống làm mát của động cơ
Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ vỏ máy đặc biệt là xy lanh, nắp máy không để dầu, bùn đất bám dày, không để gãy cánh tản nhiệt. Trường hợp khi thấy máy quá nóng phải kiểm tra sửa chữa ngay.
Tổng hợp